HALK ŞAİRLERİ
13.yy-->Yunus Emre
14.yy-->Hacı Bayram Veli(14-15)
15.yy-->Kaygusuz Abdal, Eşrefoğlu Rumi
16.yy-->Pir Sultan Abdal,Köroğlu
17.yy-->
18.yy-->
19.yy-->
Pir Sultan Abdal(?-?)-------------->16.yy-->
-->Alevi-Bektaşi tarikatına bağlı olan sanatçının 16.yy'da Sivas'ın bir köyünde tarikatın şeyhi olarak yaşadığı biliniyor.
-->Bektaşi menkıbelerine göre müritlerinden biri Hızır Paşa'dır.
-->Hızır Paşa, bir gün ayağına kapanıp yüksek bir mevkiye geçmek için himmetini ister.
*Pir Sultan,"Hızır,Vezir olursun;ama gelir beni asarsın!"der.
*Hızır İst.'a gider ve gerçekten Sivas paşası olarak döner.
*Hızır, şeyhini yemeğe davet eder.
*Pir Sultan,"Hızır,sen zina ettin.Senin yemeğini ben değil, köpeklerim bile yemez."der.Köpekler, önlerine konan yemeği koklamazlar bile.
*Hızır Paşa, bu harekete sinirlenir,Pir Sultanı toprak kalesine hapseder.
*Eski mürşidini bağışlamak için onu huzuruna getirtir ve " İçinde Acem Şahı Tahmasb'ın adı geçmediği 3 şiir söylersen serbest kalırsın"der
*Pir Sultan'ın şiirlerinin üçündede Şahın adı geçer.
*Böylece asılır
-->Şiirlerinde sade bir halk dili vardır.
-->Bütün şiirlerini hece ölç. ile
-->Şii-Batıni inançlarını çoşkun bir lirizmle dile getirir.
-->Alevi şairlerinin en büyüklerindendir.
-->Nefesleri çok geniş bir coğrafyada sevilerek okunmuştur.
-->Şiirlerini alaycı bir tasavvufa rastlanmaz
-->Mecazi Aşkı anlatan şiirleri de vardır.Doğa, toprak vs. konulı şiirleri daha başarılı
-->Siirlerinde siyaset kırıcılık
Köroğlu(?-?)
-->Ünlü bir destana konu olmuş halk kahramanı
-->Bou'nun Gerede ilçesine bağlı bir köyde doğar.
-->Rivayete göre Celali isyanlarına katılır.
-->Sivas-Tokat yolları arasından geçen kervanlara saldırıp mallarını yoksullara dağıtan (iyi)eşkıya modeli
-->Hakkında pek çok efsane var
-->Babasının intikamını almak için Bolu Beyi'ne karşı çıkar
-->Yiğiy yoksulu gözeten korkusuz biri
-->Bir de şair Köroğlu var.Bazılarına göre ikiside aynı.Hakkında fazla bilgi yoktur.
-->Şiirlerinde doğa aşk arkadaşlık yiğitlik temalarını işler
-->Kavga ve yiğitliğin sembolüdür.
-->III.Murat döneminde Osm-İran savaşlarına katılmısi Ödemiroğlu Osman Paşa nın Şiran ve Tebriz fetihlerini anlatan bir destan yazmıştır
-->Şiir seferde ölen Osm.Paşa nın ağzından söylemiştir.
Kazak Abdal(?-?)
-->Kesin bilgi yoktur
-->Balım Sultan diye bilinen Balı SUltan ın giyinişini yürüyüşünü övdüğüne bakılarak 16.yy da yaşadığı sanılıyor.
-->Bektaşi tarikatına girdğine dair rivayetler var
-->Taşlama yergi gücü
Kayıkçı Kul Mustafa (?-1658)
-->Gençliğinde Murat Reisin yanında Cezayir'de deni,z eri olarak bulunduğu için Kyıkçı lakabını aldığı sanılan Kul Mustafa, yeniçeri şairlerindendir.
-->Halk zevkine bağlı kalmış, sade bir dil kullanmıştır.
-->Divan şiiri etkisine kapılmamış, kahramanca söyleyişleriyle kendini sevdirmiştir
-->Aşk konularına neredeyse hiç yer yer vermemiştir
-->Koçaklama türünde önde gelen isim olmuştur.
-->II.Osman'ın şehit edilişi gibi tarihsel gelişmeleri işleyen şiirsel destanlar söylemiştir.
-->IV.Murat'ın Bağdat kuşatması
-->IV.Murat'ın Bağdat kuşatmasında şehit olan Genç Osman için söylediği destan en ünlü şiiridir
Karacaoğlan(1606?-1689?)
-->Hakkında kesin bilgi olmayan şairin Güney Anadolu da (Toroslar Çukurova) göçmenler arasında yaşadığı sanılıyor
-->Şiirlerinden Aydından Ankaraya Adanadan Tokata bir çok yeri uzun yıllar gezdiği ve gurbettede yaşadığı anlaşılıyor
-->Tekke ve divan şiierlerinde nhiç etkilenmemiştir
-->Aşk Gurbet DOğa temalarını başarıyla işlemiştir
-->Kendisinde nsonra yetişen pek çok şairi etkilemiştir
-->Her şeyden önce bir aşk şairi
-->Bazı şiierleinde kahramanlık konularına da yer vermiştir
-->Doğa güzelliklerini başarıyla anlatmış
-->Şiierlerinde bahar manzaraları, pınar başında testi dolduran kızlar dağlar... ayrıntılarıyla anlatmıştır
-->Nedim de olduğu gibi pek çok kıza gönül verir am sanatçının Elif adlı kızı sıkça terennüm ettiği görülür
-->Aşkına karşılık veren güzelleri överken karşılık vermiyenleri sitem eder
-->Gerçek güzeller gerçek doğa
-->Köy kızları
-->Toplumdaki olumsuzluklara değinmez
-->Türk saz şiirinin en başarılı şairi sayılmaktadır
-->Varsağılarıyla tanınır
Katibi(17.yy)
-->Evliya Çelebinin Seyahatnamesin de o çağın ünlü çöğür çalanları arasında ilk kezadı geçer
-->Sazı ve değişleriyle kendini aşıkların arasına kabul ettirir
-->Aşıklara ilgi duyan IV.Murat tan yakın ilgi görür
-->Çağdaşı olan aşıklardan Aşık Ömer in Şairname adlı destanında "Evvel Katibi den idelüm ağaz" diye aşıkları anmaya onunla başlaması ünlü olduğunu gösterir
-->Deyişlerinmde duygularını içtenlikler ve açıkça ortaya koyar.
Aşık Ömer(1621?-1707?)
-->Konyalı 17.yy en önemli şairlerindendir
-->Gençliğinde bir çok yer gezer, sssavaşlara katılır
-->Saz şairleri arasında en çok şiiri olan odur
-->Divan şairlerinden etkilenir, aruzla şiir yazar
-->Bazı şiirleride tekke şiiri özellikleri olan sanatçının koşma ve semailerinde aşkı anlattığı görülür
-->Aşk şiirlerin de kıskançlık teması ağır basar
-->Yaşadığı dönemdeki savaşlar için söylediği kahramanlık şiirlerrinde divan tarzı şiirlerdir.Halk şairinin yazdığı divan kitap değildir bir nazım şeklidir
-->Dili diğer şairlerden ağırdır
-->-.--/-.--/-.--/-.- kalıbıyla yazar
-->Tüm divan şiirlerini okuyup anlayacak eğitimden geçmiştir
-->Şairname adlı eserinde 17 şairin adını zikereder
-->Onları kendince değerlendirir
-->17.yy ın bir çık tezkiresinde adı geçer
-->Karacaoğlanı ozan diye küçümser
-->17.yy da Aşık Ömer ve Gevheri divan şiiri ekisine girmiş halk şiiri geleneğini duruluktan uzaklaştırmışlardır
-->Şairnamede Karacaoğlan hakkında şöyle der:1Ötsüz Aşık deyişleri aseldır
Karacaoğlan ise eski meseldir
Ezgisi çağırılır keyfe keseldir
Biz şair saymayız öyle ozanı
-->Divandan aktarılmıoş rekipler kelimeler mazmunlar kullanarak kendini yüksek zümreye hatta tezkirecilere beğendirme kaygısı sezirlir
Gevheri(?-1720?)ss
-->Asıl adı Mustafa
-->Kırımlı oluduğu sanılır
-->Divan edebiyatından etkilenir aruzla şiirler yazar.Fuzuli den etkilenir özl.
-->Heceyle yazdığı şiirlerde daha başarılıdır
-->Aruz şiirlerinde kullandığı yabancı kelimeleri ve tamlamaları hece ile yazdığı şiirlerde de karşımıza çıkar
-->Aşk ayrılık sevgilini cefası gurbet temaları...
-->Şİirlerinde halktan alınmış hayaller, deyişler, mecazlar ve duyuşları da var.Söz gelişi sevgilisini en eski Türk şiirlerinde ve özellikle Dede Korkut ta görüldüğü gibi kaz ve kuğuya benzettiği olur.
-->Bazı barçaları onun bir ordu şairi ( gazi-ozan) olduğunu düşündürüyor.
-->Bunlarda"Bre,Hey! diye başlayan ünlemler, sevgiliyi kaleye benzetmiştir.
#${HAlk şiiri Aşık Ömer ve Gevheri ile divan şiiri tarzının ilk örneklerini verirken Dertli,Erzurumlu Emrah,Seyrani son örneklerini vermişlerdi.ARUZ+HECE kullanmışlardır
Dertli(1772-1845)
-->Bolulu
-->Aruzla şiirler yazar ama başarılı olamaz
-->Heceyle yazdıpı şiirlerle ünlü
-->Alevi-Bektaşi inançlarına bağlı, Nefesleri önemli
-->Dili ağır
-->Toplumsal eleştrileri, taşlamamları ünlü
#${Toplumsal olaylarla en çok işlgilenen şairler Dertli ve Seryanidir}
Dadaloğlu(1785?-1865?)
-->Toroslar 'da (Adana,Kozan,Erzin,Paydos) yaşamış güçlü bir şair
-->Asıl adı Veli
-->Türkmenlerin Avşar boyundan
-->Osmanlı Devleti göçebe yaşayan ve kural tanımayan bir yapıya sahip Osm.ya isyan eder
*Dadaloğlu, Derviş Paşa komutasındaki Fırka-i Islahiye ordusuna karşı çıkar ayaklanan Türkmenleri destekler, mücadeleye çağırır.Osmanlıyı düşman olarak görür
*Derviş paşa ayaklanmaları bastırır.avşarlar, Sivas'ın bir köyüne yerleştrilir
-->Şiirlerinde göçebelik koşullarını, dönemlerinde Orta Anadolu da hüküm süren aşiret kavgalranı ve Osm. ile savaşları anlatır
-->Dili Anadolu Türkmen boylarının kullandığı halk Türkçesi
-->Koçaklamamlarıyla tanınır.(asıl ünü kavga türkülerinde)Ama duygu ve aşk temalarını da aynı başarıyla işler
-->Anlatım yönüyle Karacaoğlan ve Köroplu nu anımsatır
-->Dadaloğlu Türkmenlerin yaşam kavgalarını, göçlerini anlatır;;;Karacaoğlan Türkmen aşiretlerinin bütün niceliklerini anlatır
-->Yüz kadar şiiri derlenerek günümüze kadar gelir
-->Kent yaşamından uzak kaldığı için şiirlerinde hep göçebelik var
-->Divan şiirinden hiç etkilenmemiş
Bayburtlu Zihni(1801?-1859)
-->Bayburtlu
-->Öğrenimini Erzurum ve Trabzon medreselerinde yapar
-->1816-17 yıllarında İst. e gelerek Mustafa Reşit Paşa ile yakınlık kurau.Divan-ı Hümayum kalemine girer(Divan katipliği)
-->1828 de Rusların işgaline tanık olurçİst dan işgalleri takip eder.
-->İşgallerin bitmesiyle duygularını özgürlüğü adeta haykırarak dile getirir
-->Edebiyatımızda "işgal acısı" nı dile getirmesiyle tanınır
-->Gittiği her yerde taşlanacak birini bulur:kaymakam, kadı,ağa..
Bu yüzden yerden yere vurulur
-->Divan şiirinden etkilenerek kaside, gazel, tahmisler yazar
-->Şiirlerini topladığı divanı ve başından geçen olayları anlatan Sergüzeştname isimli bir mesnevisi var
-->"Kalem şairi" olmak istemesine rağmen koşmalarıyla tanınır.yergi ve taşlama türünde
-->Medrese eğitimi gördüğü için şiirlerinde yabancı kelimeler de görülür
Seyrani(1807?-1866)
-->Kayseri'nin develi ilçesi
-->Medrese eğitimi -->Sultan Abdülmecit döneminde İst. da 7yıl kadar kalır
--<Babasının imamlık ettiği mecliste "Kırklara" rastlar.Pirlerin elinden aşk şarabı içer ve halk aşığı olur
-->Kendisiyle yarışmaya katılan herkesi yener
-->Divan edb. ına aruz ölç ne meraklı
-->Ününü heceyle yazdığı koşmalarına borçlu
-->Çağdaki sosyal olaylardan uzak durmazi bozzuklıkları çok sert bir dille eleştriir
(Rüşvet, Adalatsizlik,Cahillik vb.)
-->Sosyal olayları en fazla dile getiren sanatçıdır
-->Her şeydeniherkseten şikayet eder
-->İçkiye düşkün; hatta son yıllarında kavuğunun üstüne sardığı sargıya, şarap kadehlerini yerleştirerek gezermiş
-->Heceyle yazdığı şiirlerinde halk söyleyişi vardır ama hicivlerinde aşıklığa kaçarak -->Nef'i yi hatırlatır
-->Hicivleri yüzünden İst'dan kaçmak zorunda kalır, bir süre Halep, sonra Kayseri
-->Koşmalarında atasözlerine halk deyişlerine yer verir
-->Tasavvufa ilgi duyar-->Bektaşi tarikatı için nefesler yazar.Ham safuları eleştirir
-->Taşlama--->Ders Kitabı 165sf
Erzurumlu Emrah(?-1860?)
-->Erzurumlu
-->İyi bir eğitim
-->Niksar(Tokat) da ölür
-->Saz şairleri içinde Divan şiirini en iyi bilenlerdendir
-->Aruzla gazel, murabba, muhammes,müseddes yazar.Bunları Divan'ında toplar
-->Hece ile yazdılmış, tasavvufla ilgili şiirleri var
-->Lirik şiirde usta
-->Döneminde Anadoluda pek tanınmayan Erçişli EMrahın bazı güzel şiirleri ona mal edilir
Ruhsati(1856-1899)
-->Sivaslı
-->Sürekli gurbette
-->Bektaşi tarikatına bağlı
-->Pir Sultan Abdal
-->Aruzla bazı şiirleri var ama asıl başarısıs halk zevkine bağlı şiirlerinde
--->Değeri aşık tarzı koşmalarında
-->Orta Anadolu Türkçesini bir içim su gibi yazıp temiz içli kullanır
-->Kafiyelerde başarılı
-->Aşık tarzını sert ve zayıf ifade eden kurtarıp klasik rahat söyleyişe ulaştırır
Sümmani(1861-1915)
-->Erzurumlu
-->Adı Hüseyin
-->10 yaşında çobanlığa başlar ömrü boyunca çobanlık yapar
-->Hayali sevgilisi Gülperiyi bulmak için Kafkasyaya İran Afganistan dolaştığı bulamadan köyüne döndüğü söylenir
-->Doğu Anadoluda çok sevilir divan tarzı ve aşık tarzı şiirleri
-->Toplumsal bozulmaları , yönetimi eleştirir
kaazmanlı Hifzşi(1893-1918)
-->Halk edbnin en genç ölen şairi
-->Zor bir hayat Camilerde Kur-an Okuyarak Pazarlardan geçimini sağlar
-->Divan edb etkisi görülmez
-->1918 de Erzurum Sarıkamıştan kaçan Ermenile'rin gazabına uğrar
-->Ermeniler tarafından öldürülür
-->Sanatçını en güzel şiiri halk edb.nin en güzel ağıtı kabul edilen şiiridir.Şiir nişanlısı amcısının kızı için yazmıştır Sf:164 Ders Kitabı
NOT:BU YAZIDA GEÇMEKTE OLAN ŞİİRLER YAZILMAMIŞ ONUN HARİCİ TÜM ÖNEMLİ NOTLARA YER VERİLMİŞTİR.ÇEŞİTLİ DÜZELTMELER DE YAPILARAK SON HALİNİ ALAN DİVAN ŞAİRLERİ ADLI METİNDE İMLA HATLARI GÖRÜLEBİLİR YAZILIRKEN BUNU DİKKATE ALINARAK YAZILMASI ,GEREKEN NOKTALAMA VE İMLANIN KULLANILMASINA DİKKAT EDİNİZ.
By ASA
13.yy-->Yunus Emre
14.yy-->Hacı Bayram Veli(14-15)
15.yy-->Kaygusuz Abdal, Eşrefoğlu Rumi
16.yy-->Pir Sultan Abdal,Köroğlu
17.yy-->
18.yy-->
19.yy-->
Pir Sultan Abdal(?-?)-------------->16.yy-->
-->Alevi-Bektaşi tarikatına bağlı olan sanatçının 16.yy'da Sivas'ın bir köyünde tarikatın şeyhi olarak yaşadığı biliniyor.
-->Bektaşi menkıbelerine göre müritlerinden biri Hızır Paşa'dır.
-->Hızır Paşa, bir gün ayağına kapanıp yüksek bir mevkiye geçmek için himmetini ister.
*Pir Sultan,"Hızır,Vezir olursun;ama gelir beni asarsın!"der.
*Hızır İst.'a gider ve gerçekten Sivas paşası olarak döner.
*Hızır, şeyhini yemeğe davet eder.
*Pir Sultan,"Hızır,sen zina ettin.Senin yemeğini ben değil, köpeklerim bile yemez."der.Köpekler, önlerine konan yemeği koklamazlar bile.
*Hızır Paşa, bu harekete sinirlenir,Pir Sultanı toprak kalesine hapseder.
*Eski mürşidini bağışlamak için onu huzuruna getirtir ve " İçinde Acem Şahı Tahmasb'ın adı geçmediği 3 şiir söylersen serbest kalırsın"der
*Pir Sultan'ın şiirlerinin üçündede Şahın adı geçer.
*Böylece asılır
-->Şiirlerinde sade bir halk dili vardır.
-->Bütün şiirlerini hece ölç. ile
-->Şii-Batıni inançlarını çoşkun bir lirizmle dile getirir.
-->Alevi şairlerinin en büyüklerindendir.
-->Nefesleri çok geniş bir coğrafyada sevilerek okunmuştur.
-->Şiirlerini alaycı bir tasavvufa rastlanmaz
-->Mecazi Aşkı anlatan şiirleri de vardır.Doğa, toprak vs. konulı şiirleri daha başarılı
-->Siirlerinde siyaset kırıcılık
Köroğlu(?-?)
-->Ünlü bir destana konu olmuş halk kahramanı
-->Bou'nun Gerede ilçesine bağlı bir köyde doğar.
-->Rivayete göre Celali isyanlarına katılır.
-->Sivas-Tokat yolları arasından geçen kervanlara saldırıp mallarını yoksullara dağıtan (iyi)eşkıya modeli
-->Hakkında pek çok efsane var
-->Babasının intikamını almak için Bolu Beyi'ne karşı çıkar
-->Yiğiy yoksulu gözeten korkusuz biri
-->Bir de şair Köroğlu var.Bazılarına göre ikiside aynı.Hakkında fazla bilgi yoktur.
-->Şiirlerinde doğa aşk arkadaşlık yiğitlik temalarını işler
-->Kavga ve yiğitliğin sembolüdür.
-->III.Murat döneminde Osm-İran savaşlarına katılmısi Ödemiroğlu Osman Paşa nın Şiran ve Tebriz fetihlerini anlatan bir destan yazmıştır
-->Şiir seferde ölen Osm.Paşa nın ağzından söylemiştir.
Kazak Abdal(?-?)
-->Kesin bilgi yoktur
-->Balım Sultan diye bilinen Balı SUltan ın giyinişini yürüyüşünü övdüğüne bakılarak 16.yy da yaşadığı sanılıyor.
-->Bektaşi tarikatına girdğine dair rivayetler var
-->Taşlama yergi gücü
Kayıkçı Kul Mustafa (?-1658)
-->Gençliğinde Murat Reisin yanında Cezayir'de deni,z eri olarak bulunduğu için Kyıkçı lakabını aldığı sanılan Kul Mustafa, yeniçeri şairlerindendir.
-->Halk zevkine bağlı kalmış, sade bir dil kullanmıştır.
-->Divan şiiri etkisine kapılmamış, kahramanca söyleyişleriyle kendini sevdirmiştir
-->Aşk konularına neredeyse hiç yer yer vermemiştir
-->Koçaklama türünde önde gelen isim olmuştur.
-->II.Osman'ın şehit edilişi gibi tarihsel gelişmeleri işleyen şiirsel destanlar söylemiştir.
-->IV.Murat'ın Bağdat kuşatması
-->IV.Murat'ın Bağdat kuşatmasında şehit olan Genç Osman için söylediği destan en ünlü şiiridir
Karacaoğlan(1606?-1689?)
-->Hakkında kesin bilgi olmayan şairin Güney Anadolu da (Toroslar Çukurova) göçmenler arasında yaşadığı sanılıyor
-->Şiirlerinden Aydından Ankaraya Adanadan Tokata bir çok yeri uzun yıllar gezdiği ve gurbettede yaşadığı anlaşılıyor
-->Tekke ve divan şiierlerinde nhiç etkilenmemiştir
-->Aşk Gurbet DOğa temalarını başarıyla işlemiştir
-->Kendisinde nsonra yetişen pek çok şairi etkilemiştir
-->Her şeyden önce bir aşk şairi
-->Bazı şiierleinde kahramanlık konularına da yer vermiştir
-->Doğa güzelliklerini başarıyla anlatmış
-->Şiierlerinde bahar manzaraları, pınar başında testi dolduran kızlar dağlar... ayrıntılarıyla anlatmıştır
-->Nedim de olduğu gibi pek çok kıza gönül verir am sanatçının Elif adlı kızı sıkça terennüm ettiği görülür
-->Aşkına karşılık veren güzelleri överken karşılık vermiyenleri sitem eder
-->Gerçek güzeller gerçek doğa
-->Köy kızları
-->Toplumdaki olumsuzluklara değinmez
-->Türk saz şiirinin en başarılı şairi sayılmaktadır
-->Varsağılarıyla tanınır
Katibi(17.yy)
-->Evliya Çelebinin Seyahatnamesin de o çağın ünlü çöğür çalanları arasında ilk kezadı geçer
-->Sazı ve değişleriyle kendini aşıkların arasına kabul ettirir
-->Aşıklara ilgi duyan IV.Murat tan yakın ilgi görür
-->Çağdaşı olan aşıklardan Aşık Ömer in Şairname adlı destanında "Evvel Katibi den idelüm ağaz" diye aşıkları anmaya onunla başlaması ünlü olduğunu gösterir
-->Deyişlerinmde duygularını içtenlikler ve açıkça ortaya koyar.
Aşık Ömer(1621?-1707?)
-->Konyalı 17.yy en önemli şairlerindendir
-->Gençliğinde bir çok yer gezer, sssavaşlara katılır
-->Saz şairleri arasında en çok şiiri olan odur
-->Divan şairlerinden etkilenir, aruzla şiir yazar
-->Bazı şiirleride tekke şiiri özellikleri olan sanatçının koşma ve semailerinde aşkı anlattığı görülür
-->Aşk şiirlerin de kıskançlık teması ağır basar
-->Yaşadığı dönemdeki savaşlar için söylediği kahramanlık şiirlerrinde divan tarzı şiirlerdir.Halk şairinin yazdığı divan kitap değildir bir nazım şeklidir
-->Dili diğer şairlerden ağırdır
-->-.--/-.--/-.--/-.- kalıbıyla yazar
-->Tüm divan şiirlerini okuyup anlayacak eğitimden geçmiştir
-->Şairname adlı eserinde 17 şairin adını zikereder
-->Onları kendince değerlendirir
-->17.yy ın bir çık tezkiresinde adı geçer
-->Karacaoğlanı ozan diye küçümser
-->17.yy da Aşık Ömer ve Gevheri divan şiiri ekisine girmiş halk şiiri geleneğini duruluktan uzaklaştırmışlardır
-->Şairnamede Karacaoğlan hakkında şöyle der:1Ötsüz Aşık deyişleri aseldır
Karacaoğlan ise eski meseldir
Ezgisi çağırılır keyfe keseldir
Biz şair saymayız öyle ozanı
-->Divandan aktarılmıoş rekipler kelimeler mazmunlar kullanarak kendini yüksek zümreye hatta tezkirecilere beğendirme kaygısı sezirlir
Gevheri(?-1720?)ss
-->Asıl adı Mustafa
-->Kırımlı oluduğu sanılır
-->Divan edebiyatından etkilenir aruzla şiirler yazar.Fuzuli den etkilenir özl.
-->Heceyle yazdığı şiirlerde daha başarılıdır
-->Aruz şiirlerinde kullandığı yabancı kelimeleri ve tamlamaları hece ile yazdığı şiirlerde de karşımıza çıkar
-->Aşk ayrılık sevgilini cefası gurbet temaları...
-->Şİirlerinde halktan alınmış hayaller, deyişler, mecazlar ve duyuşları da var.Söz gelişi sevgilisini en eski Türk şiirlerinde ve özellikle Dede Korkut ta görüldüğü gibi kaz ve kuğuya benzettiği olur.
-->Bazı barçaları onun bir ordu şairi ( gazi-ozan) olduğunu düşündürüyor.
-->Bunlarda"Bre,Hey! diye başlayan ünlemler, sevgiliyi kaleye benzetmiştir.
#${HAlk şiiri Aşık Ömer ve Gevheri ile divan şiiri tarzının ilk örneklerini verirken Dertli,Erzurumlu Emrah,Seyrani son örneklerini vermişlerdi.ARUZ+HECE kullanmışlardır
Dertli(1772-1845)
-->Bolulu
-->Aruzla şiirler yazar ama başarılı olamaz
-->Heceyle yazdıpı şiirlerle ünlü
-->Alevi-Bektaşi inançlarına bağlı, Nefesleri önemli
-->Dili ağır
-->Toplumsal eleştrileri, taşlamamları ünlü
#${Toplumsal olaylarla en çok işlgilenen şairler Dertli ve Seryanidir}
Dadaloğlu(1785?-1865?)
-->Toroslar 'da (Adana,Kozan,Erzin,Paydos) yaşamış güçlü bir şair
-->Asıl adı Veli
-->Türkmenlerin Avşar boyundan
-->Osmanlı Devleti göçebe yaşayan ve kural tanımayan bir yapıya sahip Osm.ya isyan eder
*Dadaloğlu, Derviş Paşa komutasındaki Fırka-i Islahiye ordusuna karşı çıkar ayaklanan Türkmenleri destekler, mücadeleye çağırır.Osmanlıyı düşman olarak görür
*Derviş paşa ayaklanmaları bastırır.avşarlar, Sivas'ın bir köyüne yerleştrilir
-->Şiirlerinde göçebelik koşullarını, dönemlerinde Orta Anadolu da hüküm süren aşiret kavgalranı ve Osm. ile savaşları anlatır
-->Dili Anadolu Türkmen boylarının kullandığı halk Türkçesi
-->Koçaklamamlarıyla tanınır.(asıl ünü kavga türkülerinde)Ama duygu ve aşk temalarını da aynı başarıyla işler
-->Anlatım yönüyle Karacaoğlan ve Köroplu nu anımsatır
-->Dadaloğlu Türkmenlerin yaşam kavgalarını, göçlerini anlatır;;;Karacaoğlan Türkmen aşiretlerinin bütün niceliklerini anlatır
-->Yüz kadar şiiri derlenerek günümüze kadar gelir
-->Kent yaşamından uzak kaldığı için şiirlerinde hep göçebelik var
-->Divan şiirinden hiç etkilenmemiş
Bayburtlu Zihni(1801?-1859)
-->Bayburtlu
-->Öğrenimini Erzurum ve Trabzon medreselerinde yapar
-->1816-17 yıllarında İst. e gelerek Mustafa Reşit Paşa ile yakınlık kurau.Divan-ı Hümayum kalemine girer(Divan katipliği)
-->1828 de Rusların işgaline tanık olurçİst dan işgalleri takip eder.
-->İşgallerin bitmesiyle duygularını özgürlüğü adeta haykırarak dile getirir
-->Edebiyatımızda "işgal acısı" nı dile getirmesiyle tanınır
-->Gittiği her yerde taşlanacak birini bulur:kaymakam, kadı,ağa..
Bu yüzden yerden yere vurulur
-->Divan şiirinden etkilenerek kaside, gazel, tahmisler yazar
-->Şiirlerini topladığı divanı ve başından geçen olayları anlatan Sergüzeştname isimli bir mesnevisi var
-->"Kalem şairi" olmak istemesine rağmen koşmalarıyla tanınır.yergi ve taşlama türünde
-->Medrese eğitimi gördüğü için şiirlerinde yabancı kelimeler de görülür
Seyrani(1807?-1866)
-->Kayseri'nin develi ilçesi
-->Medrese eğitimi -->Sultan Abdülmecit döneminde İst. da 7yıl kadar kalır
--<Babasının imamlık ettiği mecliste "Kırklara" rastlar.Pirlerin elinden aşk şarabı içer ve halk aşığı olur
-->Kendisiyle yarışmaya katılan herkesi yener
-->Divan edb. ına aruz ölç ne meraklı
-->Ününü heceyle yazdığı koşmalarına borçlu
-->Çağdaki sosyal olaylardan uzak durmazi bozzuklıkları çok sert bir dille eleştriir
(Rüşvet, Adalatsizlik,Cahillik vb.)
-->Sosyal olayları en fazla dile getiren sanatçıdır
-->Her şeydeniherkseten şikayet eder
-->İçkiye düşkün; hatta son yıllarında kavuğunun üstüne sardığı sargıya, şarap kadehlerini yerleştirerek gezermiş
-->Heceyle yazdığı şiirlerinde halk söyleyişi vardır ama hicivlerinde aşıklığa kaçarak -->Nef'i yi hatırlatır
-->Hicivleri yüzünden İst'dan kaçmak zorunda kalır, bir süre Halep, sonra Kayseri
-->Koşmalarında atasözlerine halk deyişlerine yer verir
-->Tasavvufa ilgi duyar-->Bektaşi tarikatı için nefesler yazar.Ham safuları eleştirir
-->Taşlama--->Ders Kitabı 165sf
Erzurumlu Emrah(?-1860?)
-->Erzurumlu
-->İyi bir eğitim
-->Niksar(Tokat) da ölür
-->Saz şairleri içinde Divan şiirini en iyi bilenlerdendir
-->Aruzla gazel, murabba, muhammes,müseddes yazar.Bunları Divan'ında toplar
-->Hece ile yazdılmış, tasavvufla ilgili şiirleri var
-->Lirik şiirde usta
-->Döneminde Anadoluda pek tanınmayan Erçişli EMrahın bazı güzel şiirleri ona mal edilir
Ruhsati(1856-1899)
-->Sivaslı
-->Sürekli gurbette
-->Bektaşi tarikatına bağlı
-->Pir Sultan Abdal
-->Aruzla bazı şiirleri var ama asıl başarısıs halk zevkine bağlı şiirlerinde
--->Değeri aşık tarzı koşmalarında
-->Orta Anadolu Türkçesini bir içim su gibi yazıp temiz içli kullanır
-->Kafiyelerde başarılı
-->Aşık tarzını sert ve zayıf ifade eden kurtarıp klasik rahat söyleyişe ulaştırır
Sümmani(1861-1915)
-->Erzurumlu
-->Adı Hüseyin
-->10 yaşında çobanlığa başlar ömrü boyunca çobanlık yapar
-->Hayali sevgilisi Gülperiyi bulmak için Kafkasyaya İran Afganistan dolaştığı bulamadan köyüne döndüğü söylenir
-->Doğu Anadoluda çok sevilir divan tarzı ve aşık tarzı şiirleri
-->Toplumsal bozulmaları , yönetimi eleştirir
kaazmanlı Hifzşi(1893-1918)
-->Halk edbnin en genç ölen şairi
-->Zor bir hayat Camilerde Kur-an Okuyarak Pazarlardan geçimini sağlar
-->Divan edb etkisi görülmez
-->1918 de Erzurum Sarıkamıştan kaçan Ermenile'rin gazabına uğrar
-->Ermeniler tarafından öldürülür
-->Sanatçını en güzel şiiri halk edb.nin en güzel ağıtı kabul edilen şiiridir.Şiir nişanlısı amcısının kızı için yazmıştır Sf:164 Ders Kitabı
NOT:BU YAZIDA GEÇMEKTE OLAN ŞİİRLER YAZILMAMIŞ ONUN HARİCİ TÜM ÖNEMLİ NOTLARA YER VERİLMİŞTİR.ÇEŞİTLİ DÜZELTMELER DE YAPILARAK SON HALİNİ ALAN DİVAN ŞAİRLERİ ADLI METİNDE İMLA HATLARI GÖRÜLEBİLİR YAZILIRKEN BUNU DİKKATE ALINARAK YAZILMASI ,GEREKEN NOKTALAMA VE İMLANIN KULLANILMASINA DİKKAT EDİNİZ.
By ASA
